Լիա Սողոմոնյանի բլոգ

Լրացուցիչ աշխատանք-պատասխանել հարցերին․

1. Ձկների ի՞նչ տեսակներ են հանդիպում Հայստանում։
   Իշխան, կողակ, սիգ, ծածան։
2. Նկարագրել ձկների արտաքին կառուցվածքը:
   Ձկների մարմինը կազմված է հաջորդող երեք բաժիններից՝

   1. Գլուխ

   2. Իրան

   3. Պոչ
   
   Բոլոր ողնաշարավորների նման ձկներն ունեն զույգ վերջույթներ՝
   1-ին զույգ վերջույթներ՝ կրծքային լողակներ։
   2-րդ զույգ վերջույթներ՝ փորային լողակներ:
3. Լողակները ի՞նչ դեր են կատարում ձկների կյանքում:
   Լողակների միջոցով ձկները տեղաշարժվում են։
4. Ի՞նչ է լողափամփուշտը:
   Ձկների աղիքի պատից գոյացել է հատուկ գոյացություն՝ լողափամփուշտ, որը լցվում է գազերով կամ դատարկվում է: Արդյունքում փոխվում է ձկան քաշը և նա սուզվում է կամ վեր բարձրանում:

1)a և b ուղիղները զուգահեռ են: a ուղղի վրա վերցված են A և B կետերը և տարված են b ուղղին AC թեքն ու BD ուղղահայացը: Համեմատեք AC և BD հատվածները:

Եթե AC-ն թեք է, ապա այն ավելի երկար է, քան BD-ն։
AC > BD

2)A կետից ինչ–որ ուղղի տարված են AB և AC թեքերն ու AD ուղղահայացը: Համեմատեք AB և DC հատվածները, եթե <DAC = 45°:

90° – 45° = 45°
<DAC = <ACD = 45°= >
Եռ․ ADC-ն հավասարասրուն է, ուրեմն AD = DC։
AD-ն ուղղահայաց է և ավելի կարճ, իսկ AB-ն թեք և ավելի երկար։ Քանի որ AD = DC, ապա AB > DC

3)Եռանկյան արտաքին անկյուններից մեկը 150° է: Գտեք եռանկյան՝ դրան ոչ կից անկյունները, եթե դրանցից մեկը 20°-ով մեծ է մյուսից:

150° – 20° = 130°
130° : 2 = 65°
65° + 20° = 85°

4)Գտեք ABC եռանկյան անկյունները, եթե A գագաթով անցնող ուղիղը BC կողմը հատում է M կետում, ընդ որում՝ BM = AB, ∠BAM = 35°, ∠MAC=15°:

35° + 15° = 50°
∠BAC = 50°
BM = AB = >
Եռ․ ABM-ը հավասարասրուն է։
∠BAM = ∠AMB = 35°
180° – (35° + 35°) = 110°
∠ABC = 110°
180° – (110° + 50°) = 20°
∠BCA = 20°

5)Ուղղանկյուն եռանկյան սուր անկյունը 30° է, իսկ ներքնաձիգը՝ 16 սմ: Գտեք ուղիղ անկյան գագաթից տարված բարձրությամբ ներքնաձիգը տրոհելուց առաջացած հատվածների երկարությունները:

30° անկյան դիմաց ընկած էջը ներքնաձիգի կեսն է։
16 : 2 = 8սմ
90° – 30° = 60°
<DCA = 60°
90° – 60° = 30°
<DAC = 30°
30° անկյան դիմաց ընկած էջը ներքնաձիգի կեսն է։
8 ։ 2 = 4սմ
16 – 4 = 12սմ

Պատասխանել հարցերին․

1. Թթվածնի ատոմում քանի՞ էլեկտրոնն է առկա:
   8 էլեկտրոն:
2. Որքա՞ն է թթվածին տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը։
   16
3. Որքա՞ն է ածխածին տարրի Ar-ը։
   Ar(C) = 12
4. Որքա՞ն է նատրիում տարրի Ar-ը։
   Ar(Na) = 23

5.Սահմանե՛ք քիմիական երևույթ հասկացությունը:
Քիմիական երևույթը այն երևույթ է, որի ժամանակ առաջանում են նոր նյութեր։

6.Նշե՛ք քիմիական երևույթի օրինակներ:
Լուցկու վառվումը, երկաթի ժանգոտումը։

7.Տվե՛ք հարաբերական ատոմային զանգվածի սահմանումը.
Հարաբերական ատոմային զանգվածը ցույց է տալիս թե քանի անգամ է մեկ ատոմի զանգվածը գերազանցում զանգվածի ատոմային միավորը։

8.Մեկնաբանե՛ք Ar ( ֆտոր)=19 հավասարությունը:
Ar(F)=19
Այս հավասարությունը ցույց է տալիս ֆտորի հարաբերական ատոմային զանգվածը։

9.Հաշվե՛ք հետևյալ երեք տարրերից յուրաքանչյուրի ատոմի զանգվածը՝ m_o-ն.
1.Ar (բոր)=11
m_o(B) = 11 x 1,66 x 10^-27կգ 
2.Ar(ցինկ)=65
m_o(Zn) = 65 x 1,66 x 10^-27կգ 
3.Ar(պղինձ)=64
64 x 1,66 x 10^-27կգ 

11.Հաշվե՛լ H₂SO₄, Na₂SO₄,K₂SO₄,CO₂ նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը:Եվ յուրաքանչյուրի զանգվածային բաժինը:
Mr(H₂SO₄) = 1 x 2 + 32 + 16 x 4 = 98
ω(H) = 2/98 x 100% = 2,04%
ω(S) = 32/98 x 100% = 32,65%
ω(O) = 64/98 x 100% = 65,31%
Mr(Na₂SO₄) = 23 x 2 + 32 + 16 x 4 = 142
ω(Na) = 46/142 x 100% = 32,39%
ω(S)  = 32/142 x 100% = 22,53%
ω(O) = 64/142 x 100% = 45,07%
Mr(K₂SO₄) = 39 x 2 + 32 + 16 x 4 = 174
ω(K) = 78/174 x 100% = 44,83%
ω(S) = 32/174 x 100% = 18,39%
ω(O) = 64/174 x 100% = 36,78%
Mr(CO₂) = 12 + 16 x 2 = 44
ω(C) = 12/44 x 100% = 27,27%
ω(O) = 32/44 x 100% = 72,73%

1. Որո՞նք են քիմիական արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները:
   Տեղաբաշխման արդյունավետությունը, հումքային բազան, գիտատեխնիկական առաջընթացը։
2. Ի՞նչ դեր ունի քիմիկան արդյունաբերությունը տնտեսության մեջ:
   Քիմիական արդյունաբերությունը մեքենաշինության և էլեկտրաէներգետիկայի հետ մեկտեղ գիտատեխնիկական առաջադիմությունն ապահովող ճյուղերն են:
   Ճյուղի բազմատեսակ արտադրանքը լայնորեն օգտագործվում է արդյունաբերության տարբեր ճյուղերում, գյուղատնտեսության մեջ, տնտեսության այլ բնագավառներում և կենցաղում։
3. Ի՞նչ տեղաբաշխման առանձնահատկություններ ունի սննդի արտադրության տեղաբաշխումը:

   Արագ փչացող հումք մշակող ձեռնարկությունները տեղաբաշխվում են հումքի աղբյուրների մոտ։ Միևնույն ժամանակ, դրանցից պատրաստված
   արտադրանքը հարմար է երկարատև պահպանման և տրանսպորտային փոխադրման համար:

1)Մտապահված թիվը նշանակեք x-ով, կազմեք հավասարում ըստ հետևյալ խնդրի և լուծեք․

ա) Մտապահել են մի թիվ, ավելացրել են 8 և ստացել 33:
x + 8 = 33
x = 33 – 8
x = 25

բ) Մտապահել են մի թիվ, բազմապատկել են այն 4-ով և ստացել 52:
4x = 52
x = 52 : 4
x = 13

գ) Մտապահել են մի թիվ, բազմապատկել են այն 7-ով, արդյունքին ավելացրել են 12 և ստացել 26:
7x + 12 = 26
7x = 26 – 12
7x = 14
x = 14 : 7
x = 2

դ) Մտապահել են մի թիվ, հանել են նրանից 4, արդյունքը բազմապատկել են 5-ով և ստացել 35:
(x – 4) x 5 = 35
5x – 20 =  35
5x = 35 + 20
5x = 55
x = 55 : 5
x = 11

2)Մի թիվը 6-ով մեծ է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 18 է: Ըստ խնդրի պայմանի, կազմեք հավասարում` նշանակելով մի տառով

ա) փոքր թիվը,
փոքր թիվ – x
մեծ թիվ – x + 6
x + x + 6 = 18
2x + 6 = 18
2x = 18 – 6
2x = 12
x = 12 : 2
x = 6
6 + 6 = 12

բ) մեծ թիվը:
մեծ թիվ – x
փոքր թիվ – x – 6
x + x – 6 = 18
2x – 6 = 18
2x = 18 + 6
2x = 24
x = 24 : 2
x = 12
12 – 6 = 6

3)Մի թիվը 4-ով փոքր է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 22 է: Ըստ խնդրի պայմանի, կազմեք հավասարում` նշանակելով մի տառով

ա) փոքր թիվը,
փոքր թիվ – x
մեծ թիվ – x + 4
x + x + 4 = 22
2x + 4= 22
2x = 22 – 4
2x = 18
x = 18 : 2
x = 9
9 + 4 = 13

բ) մեծ թիվը:
մեծ թիվ – x
փոքր թիվ – x – 4
x + x – 4 = 22
2x – 4 = 22
2x = 22 + 4
2x = 26
x = 26 : 2
x = 13
13 – 4 = 9 

4)Խնդրի անհայտ մեծություններից մեկը նշանակելով մի տառով` ըստ խնդրի պայմանի, կազմեք հավասարում և լուծեք այն .

ա) Մի թիվ 5 անգամ մեծ է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 42 է:
x + 5x = 42
6x = 42
x = 42 : 6
x = 7
7 x 5 = 35

բ) Մի թիվ 3 անգամ փոքր է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 28 է:
x + 3x = 28
4x = 28
x = 28 : 4
x = 7
7 x 3 = 21

գ) Մի թիվ 4 անգամ մեծ է մյուսից, իսկ նրանց տարբերությունը 39 է:
x – 4x = 39
-3x = 39
x = 39 : (-3)
x = -13
-13 x 4 = -52

դ) Մի թիվ 7 անգամ փոքր է մյուսից, իսկ նրանց տարբերությունը 54 է:
x – 7x = 54
-6x = 54
x = 54 : (-6)
x = -9
-9 x 7 = -63

5)ա) Եղբայրը գտավ 3 անգամ շատ սպիտակ սունկ, քան քույրը: Միասին նրանք գտել են 24 սպիտակ սունկ: Քանի՞ սպիտակ սունկ է գտել եղբայրը, քանիսը քույրը։
քրոջ հավաքած սունկերի քանակը – x
եղբոր հավաքած սունկերի քանակը – 3x
x + 3x = 24
4x = 24
x = 24 : 4
x = 6
6 x 3 = 18

բ)Երկու դարակում ընդամենը 63 գիրք կա, ընդ որում մեկում 2 անգամ քիչ գիրք կա, քան մյուսում: Քանի՞ գիրք կա ամեն դարակում:
առաջին դարակ – x
երկրորդ դարակ – 2x
x + 2x = 63
3x = 63
x = 63 : 3
x = 21
21 x 2 = 42

6)ա) Գիրքն ունի 60 էջ: Կարդացել են 2 անգամ ավելի շատ էջ, քան
մնացել էր կարդալու: Քանի՞ էջ էր մնում կարդալու:
մնացած կարդալու էջերի քանակ – x
կարդացած էջերի քանակ – 2x
x + 2x = 60
3x = 60
x = 60 : 3
x = 20
20 x 2 = 40

բ) Հավաքակայանում 72 մեքենա կա: Մարդատար մեքենաները 7 անգամ շատ են բեռնատարներից: Քանի՞ բեռնատար մեքենա կա հավաքակայանում:
բեռնատար մեքենաների քանակը – x
մարդատար մեքենաների քանակը – 7x
x + 7x = 72
8x = 72
x = 72 : 8
x = 9
9 x 7 = 63

1. Ինչո՞վ է պայմանավորված գազի «ինքնակամ» ընդարձակումը:
   Գազի «ինքնակամ» ընդարձակումը պայմանավորված է արտաքին ազդեցությունների բացակայությունից։
   
2. Ինչու՞ են գազերը ճնշում գործադրում անոթի պատերին:
   Գազերը ճնշում են գործադրում անոթի պատերին գազի մոլեկուլների անկանոն շարժումից, քանի որ փակ անոթի մեջ գազի մոլեկուլները բացի իրար բախվելուց բախվում են նաև անոթի պատերին։
3. Նկարագրեք 83-րդ նկարում պատկերված փորձը և պատասխանեք հետևյալ հարցերին.
   
   փորձի ո՞ր արդյունքն է մեզ համոզում, որ՝
   ա. գազի ճնշումն անոթի պատերին ստեղծվում է պատերին մոլեկուլների հարվածների շնորհիվ.
   Գազի մոլեկուլները բացի իրար բախվելուց բախվում են նաև պատերին, ինչից էլ գազը ճնշում է գործադրում պատերին։
   բ. գազը միատեսակ ճնշում է գործադրում անոթի պատերին:
   Նույն ժամանակամիջոցներում հավասար մակերեսներով տեղամասերի վրա մոլեկուլների հարվածների թիվը բոլոր ուղղություններով միջին հաշվով նույնը կլինի: Ուրեմն` նույնը կլինի փուչիկի թաղանթի վրա գործադրված ճնշումը բոլոր ուղղություններով:
   

4. Նկարագրեք թաղանթավոր մանոմետրի կառուցվածքը: Ինչպե՞ս է այն աշխատում:
   Թաղանթը, որ բարակ, ճկուն թիթեղ է, հերմետիկորեն փակում է դատարկ տուփը: Թաղանթին միացված է սլաքը, որը կարող է պտտվել առանցքի շուրջը: Երբ ճնշման ուժերի ազդեցությամբ թաղանթը ճկվում է, այդ ճկվածքը փոխանցվում է սլաքին: Սլաքի յուրաքանչյուր դիրքին համապատասխանում է որոշակի ճկվածք, հետևաբար` նաև որոշակի ճնշման ուժ։
   
5. Սրվակը, որի բերանն ամուր փակված է ռետինե խցանով, դրեք օդահան պոմպի զանգի տակ: Զանգի ներսից օդը հանելիս խցանը դուրս է թռչում սրվակից: Ինչու՞:
   Սրվակը, որի բերանն ամուր փակված է ռետինե խցանով, երբ դրած է օդահան պոմպի տակ, պոմպի ներսից օդը հանելու հետևանքով՝ ճնշումը պոմպի մեջ նվազում է, իսկ սրվակի մեջ գազի ճնշումը մնում է բարձր, ինչի պատճառով խցանը չի կարողանում դիմանալ այդ ճնշման տարբերությանը և դուրս է թռչում։ Սա տեղի է ունենում գազի ճնշման հետևանքով։
   

Զուգահեռ ուղիղների հատկությունը․

Երկու զուգահեռ ուղիղներից յուրաքանչյուրի բոլոր կետերը հավասարահեռ են մյուս ուղղից։

Հետևաբար, երկու զուգահեռ ուղիղների հեռավորությունը որոշվում է ուղիղներից մեկի ցանկացած կետից մյուս ուղղին տարված ուղղահայացով:

Զուգահեռ ուղիղներից մեկի կամայական կետի հեռավորությունը մյուս ուղղից կոչվում է զուգահեռ ուղիղների միջև հեռավորություն:

Առաջադրանքներ․

1)a և b զուգահեռ ուղիղների հեռավորությունը 3 սմ է, իսկ a և c զուգահեռ ուղիղների հեռավորությունը՝ 5 սմ։ Գտեք b և c ուղիղների հեռավորությունը։
5 – 3 = 2սմ
Երբ որ b ուղիղը գտնվում է a-ի և c-ի միջև։
5 + 3 = 8սմ
Երբ որ a ուղիղը գտնվում է b-ի և c-ի միջև։

2)AB ուղիղը զուգահեռ է CD ուղղին։ Գտեք այդ ուղիղների հեռավորությունը, եթե <ADC = 30o, AD = 6 սմ։
Քանի որ <ADC = 30°, ապա AC = AD/2
6 : 2 = 3
AC = 3սմ

3)Կետից տարված են ուղղին ուղղահայաց և թեք, որոնց երկարությունների գումարը 17 սմ է, իսկ տարբերությունը՝ 1 սմ։ Գտեք կետի հեռավորությունը ուղղից։

BC + AB = 17սմ
BC – AB = 1սմ
2BC = 18սմ
18 : 2 = 9
9 – 1 = 8
AB = 8սմ

4)ABC հավասարակողմ եռանկյան մեջ տարված է AD կիսորդը։ D կետի և AC ուղղի միջև հեռավորությունը 6 սմ է։ Գտեք A գագաթի հեռավորությունը BC ուղղից։
AD-ն ուղղահայաց է BC-ին։
Եռ․ ADE-ում <DAE = 30°=>
AD = DE x 2
6 x 2 = 12սմ
AD = 12սմ

5)CDE ուղղանկյուն եռանկյան CE ներքնաձիգի և CD էջի գումարը 31 սմ է, իսկ տարբերությունը՝ 3 սմ։Գտեք C գագաթի հեռավորությունը DE ուղղից։
CE + CD = 31սմ
CE – CD = 3սմ
31 + 3 = 34
2CE = 34սմ
CE = 34 : 2 = 17սմ
CD = 17 – 3 = 14սմ